图书
(English follows) Bu kitab muhajirettiki Uyghur jem’iyitide nisbeten baldur neshir qilin’ghan, shundaqla Uyghur ziyaliylirining kommunist Xitay hökümranliqi astidiki paji'elik kechürmishlirini inchike détallar bilen teswirlep bergen edebiy xatire sheklidiki eslimidur. Téximu éniqraq qilip éytqanda, bu kitabta aptorning charek esirlik ré'al kechürmishliri asasiy liniye qilinip, 1957-yilidin 1982-yilighiche bolghan 25 yil jeryanida Sherqiy Türkistan (Shinjang)diki Uyghur istudéntlarning boran-chapqunluq sergüzeshtiliri we tragédiyelik teqdiri yorutup bérilgen.
1957-Yili Séntebirde emdila 17 yashqa kirgen Söyün'gül Chanishéf (aptor) Shinjang Méditsina Inistitutigha qobul qilinidu. Bu pütün Xitay miqyasida Maw Zédung bashlatqan «échilip-sayrash» dolquni emdila axirliship, «istil tüzitish» herikiti bashlanghan, Shinjang Uyghur Aptonom Rayonida «yerlik milletchilikke qarshi heriket» élip bérishning teyyarliqi jiddiy élip bériliwatqan mezgiller idi.
Söyün'gülning siyasiy dolqunlar ichide bashlanghan aliy mektep hayati uning kéyinki teqdiride oylap baqmighan qarangghu sehipilerni achidu. U Méditsina Inistitutidiki bashqa Uyghur sawaqdashliri bilen birlikte siyasiy jehette «échilip-sayrash»qa, «istil tüzitish» yighinlirigha qatniship, kompartiye heqqidiki pikir-qarashlirini ochuq otturigha qoyushqa mejbur qilinidu. Yashliq bahari urghup turghan, kelgüsige ümid bilen qarighan, emma siyasiy boran-chapqunlarda téxi pishmighan bu bir türküm sap-sebiy we qizghin oqughuchilar köz aldidiki rehmisiz siyasiy ré'alliqtin qattiq ümidsizlinidu. Sabiq Sowét Ittipaqi modélidiki ittipaqdash jumhuriyetlik aliy aptonomiye tüzümini Xitaydiki Uyghur, Tibet, Mongghul qatarliq az sanliq milletlerning aliy aptonomiye hoquqining tüp kapaliti dep bilgen bu yashlar, Xitay kompartiyesining Xitayche uslubtiki «milliy téritoriyelik aptonomiye tüzümi»din qattiq narazi bolidu. Ular, Shinjangda ölke derijilik atalmish «Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni» emes, belki Sowét Ittipaqi modélidiki «Sherqiy Türkistan/Uyghuristan Ittipaqdash Jumhuriyiti» qurulushi kérek, dep qaraydu. Ularning «échilip-sayrash» yighinlirida dadilliq bilen otturigha qoyghan bu pikir-telepliri, kéyinche ularning siyasiy jehettiki qéchip qutulalmas éghir jinayiti bolup qalidu.
Shuningdin kéyinki polat tawlash, chong sekrep ilgirilesh, yerlik milletchilikke qarshi heriket jeryanida Söyün'gülni öz ichige alghan yerlik millet oqughuchiliri qattiq tenqid we teqipke, siyasiy bésim we rohiy azablargha duch kélidu. Acharchiliq yillirining éghir riyazetlirini béshidin ötküzidu. Xitay kompartiyesining az sanliq milletlerge qaratqan aldamchiliq siyasiti we saxta aptonomiyesining mahiyitini chongqur chüshinip yétidu. Netijide ularda mexpiy teshkilat qurup, yer asti siyasiy küresh pa'aliyetliri bilen shoghullinish; kéyinche shara'it piship yétilgende yerlik xelqni qozghap keng kölemlik milliy azadliq sépi shekillendürüsh; Xitay mustemlikisidin qutulup, Sherqiy Türkistanning musteqilliqini qolgha keltürüshtek siyasiy ghaye hem pikir birliki hasil bolidu. Ular 1962-yili 2-ayning 5-küni Shinjang Méditsina Inistitutining oqughuchilar yataq binasida mexpiy yighilip, «Sherqiy Türkistan Méhnetkesh Xelq Partiyesi» namliq siyasiy teshkilat quridu. Söyün'gül Chanishéf bu teshkilatning katipliq wezipisini öz üstige alidu. Halbuki, aridin birqanche ay ötmeyla Xitay Jama'et Xewpsizlik organlirining oqughuchilar arisigha mexpiy orunlashturghan jasuslirining uchur yetküzüshi bilen bu teshkilat pash bolup qalidu. Shu yili 4-ayning 29-küni Söyün'gül Chanishéfni öz ichige alghan nechche onlighan Uyghur oqughuchilar qolgha élinidu.
Shuningdin bashlap Söyün'gül we uning sawaqdashlirining uzun yilliq türme we mejburiy emgek hayati bashlinidu. Ürümchi türmisidiki 4 yilgha sozulghan qiyin-qistaq we qarangghu türme hayatidin kéyin, Söyün'gül we uning türmidishi Sajide Ürümchi etrapidiki emgek bilen özgertish lagérida mejburiy emgekke sélinidu. Bu jeryanda insan tesewwur qilghusiz teqip we qiyin-qistaqlargha, künige on nechche sa'etlik éghir emgekke, achliq we rohiy azablargha duch kélidu. Medeniyet Inqilabi bashlinishi bilen ularni téximu éghir qismetler kütiwalidu. Söyün'gül «siyasiy jinayetchi» dégen qalpaq bilen Ürümchi etrapidiki bir xelq kommunasigha yerleshtürülüp, ammining nazariti astida éghir emgek arqiliq özgertishke tapshurup bérilidu. U bu yerde türmidinmu better qiyin künlerge duch kélidu. Rohiy we jismaniy jehettin qattiq xorlinidu. Uzun yilliq türme, mejburiy emgek we qiyin-qistaq Söyün'gül Chanishéf we uning tutqundiki sawaqdashlirini öz ichige alghan bir ewlad Uyghur yashlirining yashliq baharini, arzu-armanlirini, ghaye we intilishlirini xazan qilidu. 1976-Yiligha kelgende Xitay kompartiyesining aliy rehbiri Maw ölüp, «Medeniyet Zor Inqilabi» axirlashqan, 1978-yili kommunist Xitayning milletler siyasitide «yumshash» bashlanghan bolsimu, emma Söyün'gül Chanishéf qatarliq «siyasiy jinayetchi» qalpiqi kiydürülgen bir ewlad Uyghur oqughuchilarning délosi hel bolmaydu. 1980-yillarning bashlirigha kelgende, Xitayning siyasiy atmosférasida körülgen «islahat» we «ishikni échiwétish» dolqunidimu héchqandaq siyasiy kengchilikke érishelmigen Söyün'gül pütün a'ilisi bilen birlikte tughulup ösken yurtini tashlap Awstraliyege köchmen bolup kétidu. Shundaq qilip, Söyün'gülning Sherqiy Türkistandiki 18 yilliq türme we tutqunluq hayati axirliship, erkin dunyadiki kéyinki hayati bashlinidu.
Bu eslime aptor Söyün'gül chanishéfning muhajirettiki hayati dawamida eyni waqittiki kündilik xatirisi bilen türme xatirilirini retlesh, toluqlash, qayta eslep yézish arqiliq wujutqa chiqqan. Pütün kitab 700 betke yéqin uzun sehpidin teshkil tapqan bolup, tili addiy, uslubi yenggil we güzel, hékaye weqeliki jiddiy we jelp qilarliq shekilde yézilghan. Bu kitab peqet aptorning béshidin köchürgen shexsiy kechürmishlirining addiy bayani bolupla qalmastin, belki 1950-yillarning axiridin 1980-yillarning bashlirighiche bolghan bir ewlad Uyghur istudéntlirining boran-chapqunluq kolléktip hayati we Uyghur ziyaliylirining kommunist Xitay réjimi astidiki paji'elik teqdirining janliq örnikidur.
Aptor kitabning bash qismigha yazghan kirish sözide, «musteqilliq arzusi bilen teshkilat qurup qolgha élin’ghan hemde türme we nazaret astida yashighan 18 yilliq hayatimdin qisqiche xatire qaldurup, yoshurun saqlap kelgen idim. Shu xatirige asasen bu kitabni yézip chiqtim. Bu kitabtiki weqelerning hemmisi béshimdin ötken, öz közüm bilen körgen hem anglighan heqiqiy ishlardur» dep yazghan. Istanbul Uniwérsitétining Uyghur proféssori Sultan Maxmut Qeshqeri bu kitabqa yazghan béghishlimisida «<köz yéshida nemlen'gen zémin> namliq bu kitabta yézilghan weqeler toqulma hékayiler we xiyaliy épizotlar bolmastin, hemmisi Söyün'gülning béshidin ötken we öz közi bilen körgen rast weqelerdur. Bu kitabta kommunist Xitay hakimiyitining Sherqiy Türkistanda yürgüzgen insan qélipidin chiqqan wehshiy siyasetliri emeliy pakitlar bilen chongqur pash qilinghan, bolupmu Maw Zédung bashlatqan <Medeniyet Inqilabi>ning dehshetlik menzirisi de dölet térori nahayiti janliq ipadilep bérilgen» dep yazghan.
Bu kitab 2006-yili Istanbuldiki Teklimakan Uyghur Neshriyati teripidin birinchi qétim neshir qilin’ghan. Kitab muhajirettiki Uyghur oqurmenliri arisida zor tesir peyda qilghan we bazarliq kitabqa aylanghan. 2015-yili yuqiri tiraj bilen ikkinchi qétim bésilghan. 2018-Yili in'gilizchigha terjime qilinip, En'giliyede neshir qilinghan.
<i>The Land Drenched in Tears</i> is the one of the earliest literary memoirs published in the Uyghur language within the diaspora community, detailing the experiences of Uyghur intellectuals under Chinese Communist rule. The book, written by Söyüngül Chanisheff, chronicles the turbulent experiences and tragic fate of Uyghur students in East Turkistan (Xinjiang) during the 25 years from 1957 to 1982, centered around the author’s quarter-century of real-life experiences.
In September 1957, Söyüngül, who had just turned 17, was admitted to Xinjiang Medical Institute. This was a time when Mao Zedong’s Hundred Flowers Campaign had just ended nationwide, the Rectification Movement had begun, and the Xinjiang Uyghur Autonomous Region was intensively preparing for the Anti-Local Nationalism Campaign. Along with other Uyghur classmates at the Medical Institute, Söyüngül was forced to participate in political “speaking out” meetings–when people were encouraged to voice criticism about the Communist Party. However, their bold views and demands expressed during these “speaking out” meetings later severe criticism, persecution, political pressure, and psychological torment during the Anti-rightist Campaign.
On February 5, 1962, they secretly gathered in a student dormitory at Xinjiang Medical College and established the East Turkistan Working People’s Party, with the political ideal and common goal of freeing themselves from Chinese rule and achieving independence for East Turkestan. Söyüngül Chanisheff served as the organization’s secretary. Just months later, due to an informant placed among students by Chinese security forces, the organization was exposed. On April 29 the same year, dozens of Uyghur students, including Söyüngül, were arrested.
In the subsequent years, Söyüngül went through imprisonment, as well as forced labor at labor camp and a people's commune, where she suffered severe physical and psychological damage.
Although Mao died in 1976, ending the Cultural Revolution, and China’s ethnic policies began to soften in 1978, cases like Soyungül’s were never rehabilitated. By the early 1980s, even amidst China’s reform and opening political atmosphere, Söyüngül —still denied any political clemency—eventually left her homeland with her family and emigrated to Australia.
This memoir was created during the author’s life in exile, based on her contemporary diaries, reorganized prison notes, and reconstructed memories. The nearly 700-page book is not merely a simple account of the author’s personal experiences, but also serves as a vivid portrayal of the turbulent collective life of a generation of Uyghur university students from the late 1950s to early 1980s, and the tragic fate of Uyghur intellectuals under the Chinese Communist regime.
The book was first published in 2006 by Taklamakan Uyghur Publishing House in Istanbul. It had a significant impact among diaspora Uyghur readers and became a bestseller. A second edition with higher circulation was published in 2015, and an abbreviated English translation was published in the UK in 2018. <a href="https://www.foyles.co.uk/book/the-land-drenched-in-tears/s-y-ng-l-chanisheff/9781910886380">The English edition can be purchased here</a>.